MAIN HEADLINES:
India mi kuapeuh’ lungsim ah INA Martyr-te’ kipiakna tham den hen – Dr.Najma Heptulla
Moirang a INA Memorial Complex ah ‘74th Flag Hoisting Day’ kizang
Imphal, April-14: Manipur Governor Dr.Najma Heptulla in tuni’n Moirang a Indian National Army (INA) Martyr’s Memorial Complex ah ‘74th Anniversary of Flag Hoisting Day’ kichi ‘India puanlap kikhaikhiak kum 74 chin’ hunzatna uap in Chief Guest in pang hi. INA Martyr’s Memorail Complex ahihleh apaisa April 14,1944 a Netaji Subhas Chandra Bose makaih INA-te’n India puanlap a khaikhiakna mun uh hi a, gamsung pumpi a India puanlap akikhai khiak masakna pen hidan in kigen hi. Hun zatna ah functional president in Art & Culture Minister L.Jayantakumar Singh banah Guest of Honour in Netaji Subhash Chandra Bose sanggampa’ tapa Chandra Kumar Bose pang hi. Tuabang kalah, Chief Guest apang Governor in a thugenna ah Netaji Subhas Chandra Bose telin INA martyr-te’ kipiakna India mite’ lungsim ah thamden leh chih adeihthu gen a, British vaihawmna nuai apan India’suahtakna dia akipiakna uh mangngilh theihvual hilou chi hi.
Governor Dr.Najma Heptulla in tuni’n Moirang a INA Martyr’s Memorial Complex ah ‘74th Anniversary of Flag Hoisting Day’kichi India puanlap kikhaikhiak kum 74 chin hunzatna uap in Chief Guest in pang hi. INA Martyr’s Memorial Complex ahihleh apaisa April 14,1944 a Netaji Subhas Chandra Bose makaih INA-te’n India puanlap a khaikhiakna mun uh hi a, gamsung pumpi a India puanlap akikhai khiak masakna pen mun hidan in kigen hi. Hun zatna ah functional president in Art & Culture Minister L.Jayantakumar Singh banah Guest of Honour in Netaji Subhash Chandra Bose sanggampa’ tapa Chandra Kumar Bose pang hi. Moirang MLA & Govt. Chip Whip P.Sharatchandra Singh, Art & Culture, Transport & Power Commissioner M.Lakshmikumar Singh leh Lok Sabha MP Prahlad Singh Patel leng kihel uhi.
Tuabang kalah, Chief Guest apang Governor Dr.Najma Heptulla in Netaji Subhas Chandra Bose telin INA martyr-te’ kipiakna India mite’ lungsim ah thamden leh chih adeihthu gen a, British vaihawmna huhamtak nuai apan India’ suahtakna dia akipiakna uh mangngilh theihvual hilou chi hi. Huaima in, Governor in a thugen patna ah ‘Cheiraoba’ ahih tawh kiton in state mipite kumthak chibaibuk masa a, huaizawh in Australia a Commonwealth Games a boxing (48 kg) a Gold Medal la Manipur mi MC Mary Kom a kipahpihthu taklang hi.
Chief Guest in tuni a hun zatna mun ah apaisa April 14, 1944 a India puanlap kikhaikhiak masakpen hun India a British vaihawmna abei ding kipatna hi a, tuni hiai hun zatna ah India zalenna ding a Netaji Subhas Chandra makaihna a INA dangte’n Manipur state sung tawnsuak a panlakna aneih uh kisaktheih pihhuai chi hi. Governor in a’puneu Maulana Abul Kalam Saheb leng India freedom fighter khat banah Netaji tawh hun kibang a panla ahih ziakin mimal a ngai poimawh ahihthu gen hi. Independence hunma apaisa Oct 21,1943 in Netaji in Singapore ah ‘Delhi chalo’chih slogan a neihlai banah slogan dang -Purna Swaraj, Quit India, ‘Do or Die’ chihte a lungsim a om ahihdan leng gen hi.
Functional President Minister L Jayantakumar in India zalenna sualna ah Moirang in khangthu ah mun poimawhtak luah a, huailai in Provisional Govt of free India adia Advanced HQ a koih in om chi hi. Social activist banah Guest of Honour Chandra Kumar Bose in India mi Ajad Hind Fauj (INA) a pangkhate’ galdouna phual tuhun a mun siangthou hi a, INA a Colonel Shaukat Malik in tuni a hun zatna mun (INA complex) ah kum 74 paisa in India puanlap khaipalh hidan in gen hi. Hun zat sungin Netaji Subhash Chandra Bose’ lem (statue) ah zahna pak piakna banah traditional dance lahna leng om hi’n kigen hi.
NATO, Israel & Canada in gum; Iran & Russia in mawhpaih:
US, UK & France in missile in Syria kap uh
Washington, April-14: US President Donald Trump in television tungtawn a thupuan abawlna ah US, UK leh France pangkhawm pawlte’n Syria kap uh hidan in gen a, Syria President Bashar al-Assad’ government in helpawlte’ omna khua khat chemical galvan azatkhum thukkikna hidan in puangkhia hi. President Trump in a genzelna ah, apaisa April 7, 2018 a Douma bialsung a helpawlte’ omna khua khat Syria government force-ten chemical galvan tawh attack abawl khumna ua mi nautang 40 si in midang 500 val liam uh chi a, huchibang Syria vaihawm giloute’ gamtatna US in thukik ahihdan puangkhia hi. President Trump in a genzelna ah US in tuabang strike abawlna ziak ahihleh chemical galvan leh galvan lauhuai dangte kuapeuh in maingal taka bawlkhia a azat ngam louhna ding uh deihna hidan in gen hi. Trump in a genzelna ah, Syria government in chemical galvan azat nawn ngeingei leh US in tuabang a thukkik geihgeih ding ahihdan leng taklang hi. Huchih lai in tuzingkal baihtak a US te’n missile 100 val in Syria a chemical galvan bawlkhiatna munpite a bukapna uh France leh UK in leng panpih uhi.
British PM Theresa May in thiltung tawh kisai a thupuan abawlna ah, Syria vaihawmte’ tunga thagum zatkhum chihlouh a lampi dang om tuanlou hidan in gen a, huaiziaka US leh France sepaihte nungthuap dia Britain in kidouna lenna sawlkhia ahihdan taklang hi.
Huai banah UK Defence Ministry thusuak in a genna ah, Royal Air Force (RAF) te’n US leh France nungthuap dinga Tornado kidouna lenna 4 sawlkhia uh ahihdan puangkhia hi. Huchih lai in French President Emmanuel Macron in agenna ah, Syria in chemical galvan azat zelna pen France’ thuaktheihna in zounawn lou hidan in puangkhia a, tuabang ahihman a US leh Britain’ strike bawlna ah France leng kihel ahihdan taklang hi. Syria a minautang leh poikhoihloute’ tunga government in chemical galvan lauhuai a zatkhum mawk pen uh France in dawhzou nawnlou a, thagum zatkhum ngaisa hidan in President Macron in hilhchian hi.
Huchih lai in US State Department thupuangtu Heather Nauert in tuni a thupuan abawlna ah, Douma bialsung a helpawlte ukkhum khawsung khat a Syria vaihawmte’n chemical gas azatna uh tawh kisai chetna hoihtak US in nei ahihdan taklang hi. Huai lou in strike om madeuh zana United Nations a US’ palaisawl Nikki Haley in UN atheihsakna ah, Syria’ tunga sepaih thahatna zatkhumna ding tawh kisai US in thutanna bangmah bawl nai kei mah leh President Assad gumpawlte’n minautangte tunga chemical gas azatkhumnate uh thagum a thukkik hiding uh chi’n puangkhia hi. Huai tak in UN a Syria’ palaisawl Bashar Jaafari in leng zan mah a UN atheihsakna ah, tuabang a Tumlam gamte’n thagum asuahkhum ngeingei ua leh Syria in thukkik ngeingei ding hidan in gen a, tua a thugen pen kivauna maimai hilou a kichiamna hizaw leng chi hi. Huai banah chiklaipeuh a Syria vaihawmte gum gige Iran in leng Tumlam gamte vauna khauhtak bawlkhawm tei a, US leh apankhawm pihte’n chetna diktak omloupi a ngawhna bawltawm ziak maimai a Syria a dou ngeingei ua leh a khawnunggu leh gahsuah khawktak piangkhe ding hidan in gen hi.
Tuabang kalah Syria state television in thiltung tawh kisai report abawlna ah, US, France leh Britain sepaih pangkhawm pawlte’n Syria a chemical galvan bawlkhiatna munpi 3 missile tamtak a kap uh hidan in gen hi. State television in agenzelna ah, pangkhawm pawlte’ missile te’n Damascus khawpi kiangnai a om research facility khat kapdalh uh chi a, huai banah Homs bialsung a chemical galvan koihna munpi leh command post khat leng kapsia uh hidan in gen hi. Huai lou in, Syria sepaih thupuangtu Brig. Gen. Ali Mayhoub in television tungtawn a thupuan abawlna ah US, Britain leh France te’n missile 110 in Damascus khawpi sung leh khawpi pawlam kap uh hidan in gen a, himahleh a tamzawte air defense te’n kapkhiatsak uh hidan in gen hi. Thupuangtu in a genzelna ah, Syria government in a gamsung a helpawlte hihchimih sawm a pan alakna tuabang gamtatnate ziaka tawpsan tuanlou ding uh ahihdan puangkhia hi. US defense official-te’n a genna uah, Syria vaihawm giloute’ chemical galvan koih khawmna munpite US tawh pangkhawm pawlte’n missile 100-120 vel a kap uh hidan in gen uhi.
US, France leh UK te’n Syria vaihawmte’ gamtatna gawtna dia missile tamtawk zang a strike abawl uh Israel, NATO leh Canada in gupthu puang uh a, huai banah German leh Italy in leng gum uhi. Turkey in leng US leh a pangkhawmpihte’ gamtatna gum a, Syria vaihawmtute’n akituahpih gawtna mu uh hidan in gen hi. Russia leh Iran in a genna uah, lemna leh muanna omna dia panlakna a om laitak a US, France leh UK’ gamtatna in gahsuah huaise tak piangsak ding chi uhi. Huchih lai in UN makai Antonio Guterres in tuni a athugenna ah, Syria a thiltung in Khawvel muanna leh bitna dinmun naktak a dengdel sak hidan in gen a, Syria mipi’ thuakgimnate behlap lou dinga a kisaikhakpih gamte kidek hamham chiat ding in theihsakna bawl hi. UN makai in a genzelna ah Syria buaina ah US leh Russia-te kigolhkha tuak uh a, ‘cold war’ nasatak tung nawn tawh kibang hidan in gen hi.
Syria bukapna tawh kisai a Russia Foreign Ministry in thusuah abawl in agendan in, Syria buaina a lemna leh muanna omna dia panlaknate lawhching ding kuan a om laitak a US, France leh UK te’n strike bawlkhum uh hidan in gen a, lemna leh muanna omna dia panlakna teng bangmah lou suaksak chi’n US leh apankhawmpihte’ naktak in mawhpaih thu puang hi. Russia Foreign Ministry thusuak in a genzelna ah, tuabang a strike om pen tumlam gam a media-te’n thudiklou pipi report abawl ziak uh hidan in ngawh hi. Huai banah Syria government in chemical galvan zang hidan a ngawhna kibawlte leng White Helmets pawlpi tawh pangkhawm a UK’ thilsawmguk ahihdan chetna diktak Russia in nei hidan in Russia Foreign Ministry thusuak in gen hi. Russia Foreign Ministry thusuak in a genzelna ah US, France leh UK-te’ missile kapkhiatte tamtak Russia te’n huihkhua a kapkhiatsak uh hidan in taklang hi.
TUALSUNG:
CCpur district a enrolment bawl mi 5268 lak ah 70 in hamphatpih
Sumant Singh in CMHT scheme tawh kisai panlakna enkhia
Lamka,April-14: CCpur District ah Chief Ministergi Hakshelgi Tengbang (CMHT) scheme sepsuahna tawh kisai enkhe di’n Sumant Singh, IAS, Secretary (Health), Govt. of Manipur in tuni’n Lamka hongpha hi. Aman Dist. Hospital a CMHT unit enkhia a, scheme sespsuahna tawh kisai in a kisaipihte kimuhpih hi. Health Secretary in District Hospital a phak hun in Dr. Kimngaihching Simte, CMO/CCpur; Zenngaihlun, DPM/NHM CCpur; Dr. Jiri Pudaite, DNO; Dr. V. Jamthianlal, DFWO leh Dr. Nengkhanmang, Dy. Supdt., District Hospital banah Augustine J Khongsai, SDPO/Thanlon te’n kithuahpih in MS chamber ah houlim uhi.
CMHT sepsuahna tawh kisai etkhiak hun in ward tuamtuam a etkol a om CMHT Card nei damloute leng veh in houlim pih a, CMHT Card holder khenkhat in damdawi inn a damdawi omloute pharmacy dang ah amau sum seng in damdawi lei uh hidan a a gen ziak un, tunung in CMHT Card nei damlou etkol a om peuhmah amau sum kisensak nawnlou ding in akisaipihte theisak a, amau sum kisen khinte leng dinkik (re-imburse) ding in theisak hi.
CMO/CCpur kiang a Sumant Singh in a genna ah, Janaushadhi a damdawi omloute a list hoihtak a bawlkhia a, pharmacy liantak 3/4 tawh kizom a, Janaushadhi a damdawi omloute huaimun a district hospital in RKS fund zang a lazel ding in theisak a, tua damdawi lak a omte CMO leh Medical Superintendent in Red Seal zang a certified a bawl zel ding uh ahi chi’n theisak hi. RKS fund tung ah district hospital in kumkhat in nihvei instalment in Rs. 10 Lakh muzel hi’n gen a, tulel a RKS fund zatbei hita ahihdan theihsak ahih tawh kiton in, phone tungtawn in Dr. K Rajo Singh, Director, State Mission Director/National Health Mission thuzak ngal a, April 16, 2018 in District Hospital, CCpur a ding RKS fund Rs. 5 lakh a account uah credit (thunsak) ding in theisak hi. CMHT zangte lak ah District Hospital, CCpur in semhoihpen lai ahihdan leng gen hi.
Sumant Singh in CMHT Card nei damlou peuhmah in damdawi inn a damdawi omkei leh leng district hospital thunei-te’n RKS fund zang a mundang a damdawi lak a poimawh leh a lakding uh hi’n gen a, CMHT Card nei damlou-te’n amau sum a kisen ding uh hilou ahihdan leh, RKS fund zang a damdawi a leite uh State Health Services kiang ah bill a piaklut nung in, State in dinkik ding hi’n gen hi. CCpur District ah CMHT a dia enrolment kibawl tutan in mi 5268 omta a, health card neite lak ah damlou 70 etkol a omta in, huailak ah damlou 56 discharge hi a, tulel in hospital ah damlou 14 ki-enkol om hi.
Minister in Gram Swaraj Abhiyaan hong
Lamka, April-14: District Administration saina in tuni zinglam dak 9:30 in DC office kiang a District Training Centre (DTC) ah ‘District Level Celebration of Ambedkar Jayanti (Dr. Ambedkar 127th Birth Anniversary) om a, huai hun ah Chief Guest V. Hangkhanlian, Minister (Agri, Vety & AH) in Gram Swaraj Abhiyaan (Sabka Sath, Sabka Gaon, Sabka Vikas) campaign hongkhia hi. Hunzatna ah Khaipao Haokip, Chairman, ADC/CCpur; T.Paukhanlian, EM, ADC/CCpur ban ah District Level Officer-te tel uhi.
Shyam Lal Poonia, IAS, DC/CCpur in keynote address gen a, Ajay Arora, IAS, AC to DC/CCpur in Dr.B.R Ambedkar hinkhua leh anasepte gen in, T.Paukhanlian, EM leh K.S Tawmbing, DFO/CCpur teng leng thu gen uhi.
Minister V. Hangkhanlian in agenna ah, Gram Swaraj Abhiyan in a tup pipen society sunga weaker section-te’n govt apan scheme tuamtuam tungtawn a hamphatna a ngah ding uh chih hi a, CCpur district ah scheme tuamtuam mipi’n a hamphatpih theihna ding un awareness poimawh masa chi hi. Manipur Chief Minister N.Biren Singh makaihna nuai ah ‘Go to the Hills’ kichi pen tu’n ‘Go to the Village’ chih in om a, huai mission kipanta ding hi’n gen hi. Go to the Village mission ahihleh May 1, 2018 in hon khiak hiding a, huai hun chiang in singtangmite lak ah khawsakdan hoihtak a theihpih ding leh, amaute khawsakna dopkang dingdan ngaihtuah hiding in gen hi. Singtang gam ah govt. apan scheme tuamtuam ngah nailou tamtak om hi’n gen a, huai tawh kisai ah District Administration, DLO/BDO-te, Head of Deptt-te, Hausa-te, politician-te, church leader-te leh mipi pangkhawm a govt scheme ngah nailou-te’n a ngah theihna ding ua panlak hiding in gen hi. Manipuri kichi state language (state pau) ahihziak in kuapeuh kizil ding in chial hi. BR Ambedkar in mizawng leh gentheite banah namniam-te dopkangna ding a ahinkhua zang leh pan alakte kuapeuh in theithak ding in ngen hi.
V.Hangkhanlian in agenzelna ah, Ambedkar kichi tu a kizanglel India danbupi bawlkhiakna a a pangpi pen hi a, tua ziakin Indian constitution “Pa (father)” chih a om hi’n gen hi. Society sung a social evil paihkhiak ahih theihna ding a Baba Saheb Ambedkar panlakna taklang kawm in, Ambedkar in ‘social evil’ dou ahi chi hi. Gamsung khantouhna ding a lunggel hoihtak nei Baba Ambedkar khekhap zui a kalsuan ding leh khangsawnte adia kikhekna hoih banah society bawlhoihna dia laibu hoihtakte sim a ngaihtuahna hoihtak piakkhiak theihna ding a laigelhmi hoihtak suah sawm chiat ding in student leh tuailaite chial hi.
DC in agenna ah, BR Amkedkar sinsakna leh idea tungtawn a Ccpur district sung ah khentuam leh guptuam neihna(discrimination) beisak ding in kuapeuh chial hi. Gram Swaraj campaign tup leh ngim-te CCpur Disrict ah PMUJ, Saubhagya, Ujala Scheme, PMJDY, PMJJBY, PMSBY leh Mission Indradhanush telkha hi’n gen hi. Gram Swaraj ahihleh May 5, 2018 tan zat hiding a, April 18, 2018 in Swachh Bharat Prav zat hiding a, April 20 in Ujjwala Diwas; April 24 in Panchayati Raj Diwas leh April 28 in Gram Swaraj Diwas zat hiding in gen hi. April 30 in Ayushman Bharat Diwas, May 2 in Kishan Kalyan Diwas leh May 5 in Aajeevika Diwas zat hiding in genbeh hi. CCpur District ah khua 118 ah Gram Swaraj Abhiyan zat leh cover hiding in DC in genbeh hi.
Thaulem tawh sum ngen man
Lamka, April-14: Thienkhongam (27) s/o (late) Henkholun of D.Leikot leh Soiliangen (45) s/o (late) Khupkhanpau of D.Leikot te’n tuni zinglam in Immanuel khopi a om Chinsuanpau kiang ah thaulem (sing a kibawltawm) zang in Rs.10,000 ngen (demand) uhi. Immanuel khopi a om mipite’ pilvan ziak in sum ngen mi 2te matkhiak hi uh a, amaute matkhiak nung in Hausapa inn ah thuhilhna hoihtak nei uhi. Thil omdan theih in Lamka Police te’n Immanuel khopi zuan uh a, sum ngen mi 2te pikhia in Lamka Police Station ah koih uhi. Police te’n mi 2 apan statement hoihtak la uh a, FIR No.33 (4) 2018 CCP-PS u/s 387/506/34 IPC registered uh a, April 15, 2018 in Chief Judicial Magistate mai ah dingsak ding uhi.
Director kiang ah a thawn in lak theih ding
‘Aw Lalpa La Lemguatna Hi’ album hong
Lamka, April-14: Kangvai Community Hall ah tuni sunma dak 11:00 in ‘Aw Lalpa La Lemguatna Hi’ -Vol. II gospel album honkhiakna om a, H.S Kaiminlun, Assistant Professor in hunzatna makaih hi. T.Thangzalam Haokip @ TT Haokip, MLA Henglep, A/C leh Chairman, Hill Areas Committee (HAC), Govt. of Manipur; P.Vaiphei (IAS), Principal Secretary (Commerce and Industries & IPR) leh Ngaineiniang, (Representing Kangvai Village Chief) te’n khuallian hihna tawh huai hun zatna uap uh a, TT Haokip in gospel album hongkhia in Rev. B Lala, Bialtu Pastor in Pathian kiang ah lan hi. Huai album ahihleh Pauchungnung Vaiphei, Associate Prof., CCpur Govt. College & Chinboi Liapvung te’n Rev. V. S Liankhawpau (1917-1975), Lamtinkhawl (1927-1999), Seltinthang (1945-1981) Nemttinniang (1945-2014) leh K Pyar 1976-1998) theihgige-na dia a-produce uh hi a, K.Chung Vaiphei, Director hihna nuai ah shooting bawl a om in, album ah Tracy Ngaihching, Mary Vaiphei, C.Lalvenhawi, Murphy Mang leh Manglianlal te’n lasa uhi.
Honkhiak a om gospel album tungtawn in mi tamtak in khalam a phattuamna a neih ua, a phattuampih ding uh tupna in sum muhna dia zuakkhiak hilou ding a, athawn in adeihte kiang ah piak hiding chih hi a, Director kiang ah muhtheih ding hi’n kigen hi.
K.Khomunnom Village & Church Silver Jubilee
Lamka, April-14: K.Khomunnom Village & Church kum 25 chin (Silver Jubilee) lopna tuni sunma dak 11:00 in K. Khomunnom Believers Church ah om a, Chief Guest in Thangso Baite, MP (Outer Manipur) pang hi. Guest of Honour in T.N. Haokip, MLA & President MPCC(I); Functional President in D. Khaipao Haokip, Chairman, ADC/CCpur leh Special Guest in James Doujapao Haokip, MCS, SDO/Tuibong pang hi. Biakinn compound ah Thangso Baite in Silver Jubilee suang hong a, Rev.Fr. Genna Vaiphei in Pathian kiang ah lan in, teltuam mi 25-te’n dakpi tumging uhi. Biakinn sung ah Jangkam Kipgen, Chairman, Jubilee Committee in vaidawnna thu gen in mi tuamtuam kiang ah present pia hi. Th.Thangboi Baite, Chief of K.Khomunnom inleng thugenna leh presentation piakna makaih hi. Th.Thangboi Baite in kum 25 sung Pathian pina tung ah kipahthu gen hi. K.Khomunnom ah April 14, 1993 in inn bawl masak hi a, khua sat ding chih ngaihtuahna neikei mahleh apute Khengjang Hausa pa deihsakna ziak in akiang ah singpi awm in vok gou uh a, huai apan khua hongsat uh hi’n gen hi. Khua satna mun ah Biakinn bawl teitei ding tup a nei in Biakinn bawlkhia hi’n gen a, kum 1998 in govt apan K.Khomunnom khua recognized in om a, tuni tan in inn 50 val tengta uh hi’n Th. Thangboi Baite, Chief of K.Khomunmom in gen hi.
Thangso Baite in agenna ah, Jubilee tungtawn in mimal kal a kitheih siamlouhna neite leng kingaidam tuah a, khawsung a kitheihsiamlouh pih neite’n leng kingaihdam ding ahi chi hi. Kum 1993 ma in sianthouna leh pilna-siamna ah CCpur pen Dist dangte tawh teh in apenpen hi a, kum bangzah hiam paisa in buaina tuamtuam ziak in kiakniam lam nawt hi’n gen hi. Khantouhna (development) omna ding in lemna leh muanna poimawh a, huai ding in mimal khat-le-khat kal ah kimuantuahna leh kizahtuahna poimawh hi’n leng gen hi. Kum tamtak paisa a CCpur District ah sianthouna, khantouhna om pen tunding kik ahihtheihna ding in kuapeuh in panla chiat ding in chial hi. Khawsung bawlhoihna ding in Student Organisation-te, Philanthropic Organisation-te kia khut ah koih leng amau leng bawlhoih zoulou ding uh a, kuapeuh pankhawm ban ah mahni innsung chiat bawl hoih masa lehang society hoih mai ding hi’n gen hi.
TN Haokip in agenna ah, Thangboi in kuhkal leh chitak-tak a akhua a etkol ziak in Pathian in vualzawl in hiai tan tunpihta a, asepna lamlam ah mikuhkal ahihdan leng gen hi. Kuapeuh in i sepna peuhpeuh ah kuhkal in chitak leng Pathian in hon vualzawl ding ahi chi hi. T.N.Haokip in Souvenir hongkhia a, khuallian-te ban ah KIC telin organisation bangzah hiam apan makai-te’n thu gen uhi.
Khaipao Haokip in agenna ah, K.Khomunnom Hausa Thangboi’ khua Mongbung kangtum lou hileh Koite Lui Area Chief Assn.te’n makai hoih kineilou ding a, K.Khomunmom ah hong omziak in mipi hampha hi’n gen hi. Thangboi ahihleh thil tuamtuam a siamna nei banah KIC a leng mi poimawh tak hi a, Hausa hoih tawh tengkhom khaw mipi hampha uh chi hi. MDC fund ah bolzawh omlou a, TN Haokip in agen bang in, khua khat ah inn 50 val omnate ah Community hall bawl theih ding achih bang in K.Khomunnom ah inn 50 a val ziak in TN Haokip in Community hall hon bawlsak ding ahi chi hi.
James Doujapao Haokip in siamsin-te’ kiang ah hoihtak a laisim ding in chial a, maban a Jubilee lop chiang in sepna hoihtak neite leh officer ban ah govt a sepna nei tamtak tawh lawm khawm ding in student-te hanthawn hi.
K. Khomunnom khua leh biakinn dinkhiak nung kum 25 chin lopna (Silver Jubilee) ah Th.Thangboi, Chief of K.Khomunnom in Sial (mithun) 1 leh bawng 1 gou in mipi adi’n nitak-an bawl uhi.
Vote khat kia khiaktheih ding
Lamka, April-14: Mata khua ah April 27, 2018 a 56th PTC General Assembly-cum-Election, 2018 neihna ding tawh kisai, Chinkhanmang Ngaihte, Secretary (Organisation), PTC GHQ in thusuah abawl in a taklatna ah, PTC Executive Meeting 51na a thupukna 3na dungzui in kitelna siangthou om ding deihna leh PTC consitution pansan in, palai (delegate) lak a mun khat sang a tamzaw kopkha omleh adeihna penpen uh min khat kia ah a khethei ding hi’n taklang hi. Tua omdan bel, Unit, Block, GHQ, Ex-Officio, Hausa (Chief) leh Ex-President/General Secretary a telkha chihna hi’n thusuah in taklang hi. Min khat kia ah khiak theih ding a, a khiak louhnate claim bawltheilou ding hi’n taklang hi. Candidate in bel vote neithei ding a, himahleh PTC sung a telkhakna neisa ahihleh bel double a vote khe thei tuanlou ding hi’n leng taklang hi.
Parbung khua ah Ginger festival omding
Lamka, April-14: Ginger Festival Organizing Committee, Pherzawl District pawlin tuni sunnung dak 3:00 in Rengkai Road a HSA Complex ah Ginger Festival neihna ding tawh kisai in press conference sam uh a, Ginger festival in a tup leh ngimte pulak uhi.
Lalringum Inbuon, Chairman, Ginger Festival Organizing Committee in a genna ah, Parbung Village, Pherzawl District ah April 20-21, 2018 sung in ‘The First State Level Ginger Festival-cum-Business Summit’ kichi om ding a, Manipur ah tuabang festival om ngei nailou chi hi. Huai hun ah Manipur Chief Minsiter N. Biren Singh telin Cabinet Minister leh MLA khenkhat telding uh hi’n gen hi.
Ginger Festival in atup ahihleh tanggam a loubawl adiak in kivakna dia Sing (Ginger) lei bawl-te’n tuasang a azuakkhiakna lam hoihzaw leh kingakna tham zawk theihna ding tupna in festival neih sawm uh hi’n gen a, central leh state govt. in sing (ginger) bawl a kivakte’ haksatna theihpih semna ding uh tupna hi’n gen a, Manipur Chief Minister N. Biren Singh in ‘Go to the Hills & Village’ a paipih sepsuahna in Manipur State sunga kiltawng pen Parbung khua a Ginger festival neihna hun a uap ding lam-ethu leng gen a, tutan in CM in festival uap ding dinmun a om chi in, April 16, 2018 in kichian ding hi’n gen hi.
Pherzawl district ah milip 80% te’n sing lei bawl in kivakna di’n zang uh a, kumkhat sung in atangpi in metric tonn 1000-2000 kikal piangkhe zou hi’n gen uhi. Himahleh a zuak khiakna lam ah a rate/price a gitnatlouh ziak in farmer tamtak in kum khat a nasepna uh kinepna tan tungzou ngeilou hi’n gen uh a, tulel in Pherzawl district ah sing kg 1 ah Rs. 8 lel man hi’n gen uhi.
Gas apply theih
Lamka, April-14: PMUY scheme tungtawn a Gas connection kisaite ah SECC 2011 census a min omkhalou himahleh numei kum 18 tunglam(BPL) sungkuan, ST, AAY & PMAY ahihnak uleh connection saitheih ta ding hi.
Commandant in kaisang
Lamka, April-14: L.Thawng Suanthang s/o Upa L.Ginkhojam of Lailam Veng, tulel a Arunachal Pradesh state capital Itanagar kiang Yupia mun a 31st Bn. BSF a Second-in-Command semlel tuni’n Commandant in kaisang chihthu kiza hi.
YPA V/N South in mawhpaih
Lamka, April-14: YPA Vengnuam South in thusuah abawlna ah, YPA Vengnuam South Unit in April 14, 2018 a executive meeting nei in thupukna abawl dungzui in, Kampi (46) s/o Ngulzagou of Vengnuam South a om kichi in court a Vengnuam South Village Authority (Machet) ahek tawh kisai, suizui nung in Vengnuam South khawsung ah hichi bang min atheikha omlou ahihman in, tuabang a dikloutak a Vengnuam South minsesak-tu mawhpaihna sangpen a mawhpaih uh hi’n taklang ua, tunung a ami theihkhiak ahihleh atung a tung bangbang a pomsiam ngai ding chi’n thusuah ah taklang uhi. Thusuah kibawl ah K Pauzagin, President, YPA Vengnuam South leh S.Kamkhanmuan, Secretary, YPA Vengnuam South te’n suaikai uhi.
KKP tuailai-te’n sisan thawh
Lamka, April-14: Mizoram Synod: Manipur Area, D.Phailian Pastor bial a Khristian Khanglai Pawl (KKP) te’n ‘thilhoih semdia hotdam ihi uh’ chih thupi pansan in District Hospital blood bank ah tuni’n ‘Voluntary Blood Donation camp’ sai uh a, huai ah numei 4 leh pasal 24 kigawm tuailai 28 in sisan unit 28 thawh uhi.
KKP makai-te’ gendan in, Khristian hindan tawisang kawm a kuahiam sisan poimawh omleh chihna in a sisan uh phaltak a thawh uh hi’n gen uhi. Tukum bul a thupukna abawl uh sepsuahna ahihdan leng gen in, minthanna delh ziak a tuabang blood donation camp sai uh hilou a, sisan poimawhte leh genthei haksatak a sisan poimawh omte panpihna dia a bawl uh hizaw hi’n gen ua, genthei leh sisan poimawh tenten-te’n damna leh manpha tak a azat ding uh deihsakthu leng gen uhi.
YPA Gamphajol Unit hongkhia
Lamka, April-14: Young Paite Association (YPA), GHQ in tuni sunma dak 11:00 in Gamphajol hausa Letsei Guite inn ah YPA Gamphajol Unit hongkhia uhi. Hunzatna H.Paulian Secretary, Rehabilitation & Relief, YPA Lamka Block in makaih a, Jakhothang, Val Upa YPA Gamphajol Unit in thumna tawh hun hong hi.
Nengkhansuan Guite, Treasurer, YPA Lamka block in thil paidan tuamtuam gen a, T.Khailianthang, President, YPA/GHQ in unit thak hongkhia in thu gen hi. Sumpi Hanghal, President, YPA Lamka Block in unit thak makaite kichiamsak a, TK Mang Guite in van tuamtuam pekhia in, Thangzangam Guite, President YPA Gamphajol Unit in thugenna leh mellahna nei hi. Hunzat sung in New Lamka Block, Lanva Block leh Unit tuamtuam apan makai-te’n thu gen uh a, Pumkhosiam, V/President, YPA Lamka Block in vote of thanks gen in, Upa Pausuan, EBCC Gamphajol in hunkhak hi. YPA Gamphajol Unit thak a interim a vaipaw dia guan a omte ahihleh President – Thangzangam Guite; Secretary in Seitinlal; Finance Secretary in Thangsei Guite; Treasurer in Ngaineilam; Member ding in Thangminlal Guite, Val-Up ding in Upa Jakhothang leh Adviser ding in Letsei Guite hi uhi. YPA unit thak honna a hawhte leh unit thak makai-te’n annkuang umkhawm uhi.
ZSF leh Zillai in kipahpihthu taklang
Lamka, April-14: Zomi Student’s Federation (ZSF) GHQ in kipahpihna thusuah a bawl uh kimudan in, MC Mary Kom in Australia a Common Wealth Games, 2018 ah boxing a Gold Medal a ngah kipahpihthu taklang uh a, MC Mary Kom lawhchinna mi tamtak hanthawn ding hi’n taklang hi. Tuaban ah, Assam Governor in April 9, 2018 a Assam Human Rights Commission (AHRC) a Chairman dia Justice Tinlianthang Vaiphei @ Justice T. Vaiphei (Retired Chief Justice of Tripura High Court) a guang kipahpihthu taklang uhi. T.Vaiphei ahihleh society hoihna dia naktak a panlatu leh student-te a ding bik in mi etton tham ching ahi chi’n taklang uh a, Zomi sung a hibang tanmun ngah masapen ahihman in kisaktheihpih uh hi’n leng taklang uhi.
Zillai General Headquarters (Vaiphei Students Association) in leng kipahpihna thusuah bawl in, Justice Tinlianthang Vaiphei, Retired Chief Justice of Tripura High Court in Assam Human Rights Commission. Chairman dia guan a om kipahpih uh hi’n taklang uh a, Justice T.Vaiphei ahihleh kum 1953 a Churachandpur High School founder headmaster (late) Thianlam Vaiphei tapa-te lak ah a upa pen hi’n leng taklang uh a, maban ah a lawchin zel deihsakthu khak uhi.
Thyroid free test bawlsak
Lamka, April-14: Rengkai Road a om Dr. Chinkholal Thangsing in a etkol Centre for Hope kichi in India gamsung a Pharmaceutical Company lianpen Abott Company tawh pangkhawm in tuni’n Thyroid free test sai uh a, damlou 150 val kiang ah athawn in test bawlsak uhi.
Mi 150 val Thyroid test sak a omte’ sisan a kaihkhawmte uh tuni mah in Abott Company in Mumbai a Laboratory a test ding in pua uh a, result ahihleh April 21, 2018 a suakding hi’n kigen hi. Centre for Hope in Lamka ah Thyroid a thawn a test a bawl uh a khatveina hi a, himahleh tunung in khateng in khatvei zel a thawn in test bawl zel ding hi’n Dr Chinkholal Thangsing in gen hi. Tuni a Thyroid test sak a omte ahihleh private clinic naih hile uh Rs. 750 vel beiding hidan a gen hi a, himahleh Mumbai leh Lamka kikal a a result kithot tuahna ding leh sisan puaktuahna ding in Rs 100 la ua, a thawn tawh kibang hidan a gen in, huai hun a Thyroid test sakdia kuante kipak thei mahmah uhi.
National Lok Adalat ah case 34 saifel
Lamka, March-14: National Legal Services Authority leh Manipur State Legal Services Authority banah CCpur District Legal Services Authority pangkhawm in tuni sunma dak 11:00 apan Tuibong a Chief Judicial Magistrate Court complex ah National Lok Adalat neih in om hi. Huai hun ah bank a loan la a dinkikzoulou mi 107 tel uh a, huai lak ah Vijaya bank apan mi 16 leh Canara bank apan mi 91 tel uhi. National Lok Adalat hun ah case 107 ngaihtuah uh a, huai hun in loan ditkik zawh louh case 34 apan Rs. 10,77,200 hihveng sak uh a, mi 34 apan National Lok Adalat hun ah sum tang (in-cash) in Rs.89,700 mukhia uhi.
Lelte Award ngahte kipahpih
Lamka, April-14: Paite Zai-Awi Pawl (PZP) in kipahpihna bawl in Mizoram Pansan Lelte Weekly News in kumteng a asai uh ‘The 27th Mizoram Music Award, Lelte Award 2018′ kichi April 13, 2018 nitak a hawmkhiak a om ah Chibil Award (Paite Community) apan Ningmuanching d/o G. Chinkhenkham of Hebron Veng, New Lamka banah Hoineilam Haokip (Kuki Community) leh Christina Roneikim Shakum (Hmar community) te’n award a lakna tung uah PZP in kipahpihthu puang uhi.
Maban hun lemtang masa ah Paite community sung apan Award ngah Ningmuanching kipahpihna hun zatpih sawm uh hi’n leng PZP thusuak in taklang a, Nam tawisang theizel ding Lamka apan award sangte kiang ah PZP in deihsakthu taklang uhi.
Hmar Inpui Meghalaya Region election
Lamka, April-14: EFCI Centennial Hall, Demthring, Meghalaya ah tuni sunma dak 11:00 in ah Hmar Inpui, Meghalaya Region makai thak ding kitelna om a, Election Commission di’n Francis Songate, General Secretary, Hmar Inpui GHQ makaih in Dr. Immanuel Zarzosang Varte, Jt. Secretary, Hmar Inpui GHQ leh Ramthienghlim Varte, Deputy Speaker, Hmar Inpui GHQ pang uhi. Huai hun in Meghalaya sunga Sielkan, Khaddum, Jowai, Lumshnong, Umlapher leh Hmar Inpui affiliated bodies- HSA Jt. HQ, Shillong; HYA Jt. HQ., Shillong; Hmar Val-Upa; Hmar Welfare Society; Hmar Literature Society; Hmar Inpui, Meghalaya Region Executive member-te leh palaite tel uhi.
Hmar Inpui Meghalaya Region makai dia telching a omte ahihleh – President in Lalpawllien Tuolor; Vice President – Rohminglien Buhril; General Secretary – Vanlalpawl Khawbung; Asst. General Secretary – Ramhninglo Inbuon; Finance Secretary – LC Thanga lehTreasurer – Upa Lalhlunsang hi uhi. Makai telching thak teng Rev. Dr. J. Huoplien in kichiam sak in Pathian kiang ah thumsak hi.
M.D PMR zil di’n selection mu
Lamka, April-14: Dr. Thongsuanmung Guite s/o Kaikhanlian Guite of Bungmual in All India NEET-PG 2018 examination ah M.D PMR (Physical Medicine and Rehabilitation) zilding in selection ngah hi. Aman Kerala capital Trivandrum a govt Hospital ah M.D PMR zilding in admission bawlzou hi’n kigen hi.
ATWU in khawvak in thumna nei ding
Lamka, April-14: All Tribal Women union (ATWU) in tuni a thusuah abawlna ah, gam-le-nam tawh kisai in tunung chiang a consultative meeting omding tawh kisai in April 16, 2018 nitak dak 6:00 akipan khawvak tan in Zion PCI Biakinn, Sahei Road, Vengnuam ah thumna neiding uh chi hi. Huai ding tawh kisai in, saptuam pawltuam khen hilou ahihman in thumpawl leh alunglut mimal kuapeuh telding in chial uhi.
Tualsung Baptist tawh Jt Fellowship nei
Lamka, April-14: Evangelical Baptist Convention, Lamka South Division a Division Missions Committee (DMC) leh Tualsung Baptist Missions Committee te’n tuni zinglam dak 10:00 in EBCC Vengnuam, New Lamka ah Joint Fellowship nei uhi. Session masa hunzatna Upa VL Biaktluang, Member, DMC in makaih a, Upa L.Velson, Member, DMC in thumna in hun pan hi. Upa S.Sawnzapum, Vice Chairman, DMC in vaidawnna thu gen in, khawchih apan report piakna om banah, Pumshong Hangshing, Secretary, DMC in DMC Year Plan pulak hi.
Session 2na Upa N.Vungzathang, Chairman, DMC, EBC Lamka South Division in makaih a, Upa T.Paukhansiam, Missions Coordinator, EBC in ‘Tulai tawh kituak a Mission nasep dingdan lam lahna’ pansan in thu gen a, Rev. V. Nenglian, DS, EBC Lamka South Division makaih in houlimna (discussion) om a, Upa G.Tualzakap, Member, DMC in hunkhakna leh ankuang latna nei hi.
Division Missions Committee, EBC Lamka South Division in ahihleh 2018-2019 budget ding in muhna lam ah Mission field project ah Rs. 4,40,000 guang uh a, bial vehna ah Rs. 30,000, khawmpi ah Rs. 20,000, Division Aid ah Rs. 3,00,000 leh a dangdang ah Rs. 10,000 guang in Budget teng a vek in Rs. 8 Lakh pha hi.
Shining Star Club in champion la
Lamka, April-14: Federation Club Of Zion (FC Zion), Zion Veng, New Lamka saina nuai ah April 6,2018 apan pat a om, Men’s Open Volley Ball Tournament pailel pen Group Match teng zawhsiang ahihnung in, tuni nitaklam dak 3:30 in Lotus Arena, Zion Veng ah final kimawlna om a, huai ah Shining Star Club leh United Kuki Sporting Club kimawl uhi. Shining Star Club in point 25/24 a vualzawhna tang in kipahman Rs. 10,000 leh Certificate sang uh a, UKSC in kipahmna Rs. 7,000 leh Certificate sang uhi. Final kimawlna ah Chief Guest in T. Singneng pang a, aman Champion team kiang ah kipahman pekhia hi.
YPA Imphal Block in panpihna pia
Lamka, April-14: YPA Imphal block makai-te’n tuzing dak 8:15 in Niangdon w/o (late) N.Daigin of National Games Village, Imphal panpihna in antang bag 1 (50 kg), phulun kg 2, allu kg 4, havai kg 2 Ieh sathau pia in panpih uhi. YPA Imphal Block President Kamlianthang Guite leh Block Adviser Upa T. Tuankhogin makaih in member-te’n panpihna pia uh hi’n kigen hi.
Niangdon ahihleh a pasal leh tate tawh nidang pek a Paite Company kichi a care taker sem hi uh a, Paite Company hong bei phet apan mun tuamtuam ah teng kawikawi uhi. Amah a tapa nih in sihsanta in, a tanu in pasal neikhin a, a tapa neupen John Pauminlian tawh National Games Village, lmphal ah kum 2004 vel a pan mi inn pang bel in mehneng zuak a khawsa hi uhi. Niangdon in hun bangtan hiam paisa apan mehzuak zou nawnlou in buaina liantak tuak uh a, YPA National Games Village-te’n khalui (March) in panpihna tuamtuam ana pe ngeita uhi.
Mary Kom in gold medal masapen ding la
Commonwealth Games a gold medal alak masaknapen ding in numei 48kg category a tel MC Mary Kom in tuni zinglam in final ah Northern Ireland akipan Kristina O’Hara zou in gold medal la hi. Hiai match ah Mary Kom in abul akipan in opkhum ngal in a kibeihpihnu gamtangsak manlou phial a, Rio Olympic a bronze medal alak nung un Commonwealth Games ah gold medal la hi. Aman Commonwealth Games a gold medal alak masaknapen hilai in kigen hi. Mary Kom in gold medal alak tawh kiton in India President Ram Nath Kovind in kipahpihthu khak ngal a, Indian Cricketer lui Virender Sehwag in mi kuapeuh a ding a ettontak ahi, chi hi. Mary Kom in gold medal alak pen a ta thumte adin dedicate a, a coach leh support staff te kiangah kipahthu gen hi.
Mary Kom in atate kiangah ngai mahmah ta ahihdan gen in innlam hongtung pah ding ka hi, chih khak hi. VVS Laxman in kipahthu khak kawm in Indian Sports adia legend diktak ahi, chi hi. Vijender Singh in Mary Kom leh Gaurav Solanki kipahpih thu khak in maban ah India in kimawlna ah masawn tou zel ahihdan muhtheih a om, chi hi. Mohammed Kaif inleng Mary Kom kipahpihthu khak hi. Union Sports Minister Rajyavardhan Rathore in World Champion 5vei alak nung in Mary Kom keniam nailou a, CWG ah gold medal la nawn a India adin kisaktheihpih tham petmah, chi hi.
SUUNNA:
Jelkhoning (61) w/o Nehthang Mate, Ex-MDC of DHQ Tuibong, tuni nitaklam dak 5:00 velin JN Hospital, Imphal ah awmna (asthma) in si a, April 15, 2018 in DHQ Tuibong hanmual ah kivui ding hi.
Khamsuanthang (67) f/o Paukhanmuan of Mualpi village, tuzing dak 8:30 velin lutna (headache) in si a, April 15, 2018 in Mualpi hanmual ah kivui hi.
STATE THUTHANG:
Sangai Hall ah Ambedkar Jayanti kizang
Imphal, April-14: Hotel Imphal a Sangai Hall ah tuni’n Imphal East leh Imphal West District Administration saina in Samajik Nyaya Diwas (Ambedkar Jayanti) zatna om a, huai ah Chief Guest in CM N. Biren Singh pang hi. Functional President in RD & PR Minister Th. Biswajit leh Guest of honour in Wangoi A/C MLA banah Manipur Infrastructure Development Agency (MIDA) Vice Chairman O. Lukhoi, Saitu A/C MLA Ngamthang Haokip leh Khurai A/C MLA L. Susindro-te pang uhi.
Huai hun ah CM N. Biren Singh in khawtang ah kikhekna a om theihna dia mipi te’n tup kibang neih poimawh a, mipi kithuahpihna tellou in legislator leh executive te’n amau kia in kikhekna a omsak theihlou ding ziak un kikhekna dia government panlakna ah mipi te’n leng a kithuahpih uh ngai a, state govt. ‘Go to Village’ mission in khawtang kithuahna leh govt. in mizawng leh genthei-te a dia a panlakna tawh kisai awareness om sak ding chi’n gen hi. Govt. official te’n Central govt. ‘Gram Swaraj Abhiyan’ leh state govt. ‘Go to Village’ mission a lawhchinna di’n chitakna-te semkhe ding in ngen a, kum 1 paisa sung in tulel a govt. in a nasepkhiak-te mipi te’n mu uhi. CM in Dr. Ambedkar hinkhua leh a
kipumpiak zawh dan gen in Indian Constitution bawlkhiakna ah Architect ahih banah untouchability leh case system doudal hi’n gen hi. Huai ma a CM N. Biren Singh in Dr. Ambedkar limlak mai ah pak piakna hun makaih a, huai ah Chief Secy. Dr. J. Suresh Babu, Panchayati Raj Institutions a elected representative leh state govt. a high ranking official hunkhop tel uhi.
Police officer (retd.) kiman
Imphal, April-14: Khamtheih a sumdawnna tawh kisai a zan nitaklam in Narcotics Affairs of Border (NAB) te’n Imphal West sung Dewlaland Kabow Leikai a teng retired deputy Superintendent of police, Abdul Latif (63) mankhia uhi. Police officer ahihleh police custody a om lel Manzil Ahmed Laskar kipuanna apan matkhiak a om hi’n kigen hi. Manzil Ahmed ahihleh 23-Assam Rifle te’n April 10, 2018 a kg 11.34 a gik ‘World is Yours’ (WY) tang lakh 1 tawh a matkhiak uh hi a, van leh Manzil NAB khut a piakkhiak ahih zawh in case chiamteh in om hi. Manzil Ahmed thudotna apan in khamtheihte Abdul Latif tenna inn apan Manzil Ahmed, Rabul leh Md. Abdul Manzil te’n gari a pawkhia uh hi’n kigen hi. Rabul in Manzil kiang ah khamtheih puakna tawh kisai a venbitna pe ding a chiam chi’n gen uhi.
TUNI THUPI:
‘Huan, kidou thu leh kidou thuthang na za ding ua; na mangbat louhna ding un pilvang un; huaite a hong om ding him ahi;
himahleh tawpna zaw ahi nai tadih kei ding hi.’ – Matthai 24: 6.
EDITORIAL:
Khawvel kidoupi 3na gim nam!
Laisiangthou a thu kigelh peuhmah a diklou leh tangtunglou omlou a, kumzabi tamtak paisa a thu kigelhte tangtung touzel a, tunung in tangtung toulai ding hi. Leitung ah kidoupi 1na leh 2na om khinta a, kidoupi 3na (Third World War) leng hong omlai ding hi. Leitung gam tuamtuamte’ kingikdan i et chiangin kidoupi 3na nai mahmah bangin kilang thei hi. Khawvel kidoupi 3na hong om chiangin hun paisa a kidoupi omsate tawh kibang nawnlou ding a, pilna leh siamna a san mahmah ziakin technology vanzat a kibeihna hiding a, bangchi bang phet a kibeihna hiding hiam chih bel i genkhol theikei hi. Hun paisa in lenna khawng ahih keileh tank leh galvan chi tuamtuam zang uh a, tuhun in chemical weapon, missile leh huihkhua tungtawn a kibeihna sang petmah dingin gintakhuai hi. Kidoupi 3na huaise zawsem ding a, minute tamlou sung a leitung mihing teng adia sih theihna vanzat kibawlkhia khintham leng hi maithei hi.
US, France leh Britain gamte’n tuzing baihtak a Syria a Damascus khawpi abeihna uh mipi nautang a dingin patauhhuai mahmah di’n gintakhuai a, huai lungsim a nei kawm in houlim le chi i hi. I gensa bangin leitung pumpi a kidouna minthang mahmah Khawvel kidoupi 1na leh 2na tawh kidoupi 3na kibang hetlou ding hi. Khangthakte’n khangtangthu (history) a i sim uh kidoupi 1na leh 2na a galvan kizangte, mipi’ thuakna, ahihkei leh Japan gam a Hiroshima leh Nagasaki ah Atom bomb kikhiate ziaka thuakna thiltungte houchik bang mai hong hiding a, a guk-agal a kidouna (cold war) ahihkeileh ‘war of terror’ i chihte neplua ahihdan theihthak hiding hi.
Kuapeuh in i theih chiat bang in US leh North Korea kikaptuah petmah ding i sak lai in muanna lampi tawn in kalsuan thak nawn uh ahihdan muh theih a, himahleh Syria a chemical weapon zang a kithahna thu sousang ziakin Khawvel sawiling in om hi. Huchih ziakmah in tuzing baihtakin US force-te’n Syria a Damascus khawpi sung mallam area a target munte missile 100 val in kap uhi. Huchibang US gamtatna pen Britain leh France in nungthuap uh a, Israel, Turkey, Canada leh leitung gam khenkhat in Syria tung a tumlam gam 3-te gamtatna support uh ahihdan puang uhi. Syria a President Assad’ makaih govt nuse lou himhim Russia leh Iran gamte’n naktak in US, France leh Britain thilhih mawhpaih uh a, US ngawh tuam deuh in a thilhih gah mukik ding tanpha in Russian ambassador to US Anatoly Antonov in US vau hial hi. NATO Secretary General Jens Stoltenberg in Syria tung a US makaih gam 3-te gamtatna gupthu puang a, maban a sawn touhzel lai ding leh leitung muanna dinmun dengdel petmah di’n om mawk hi. Bangteng hileh ‘nupi gal gen’ chih bang piansim in gen sukzek lai ni.
Pakistan in a luahna Kashmir (Pakistan Occupied Kashmir- POK) lak a India in ‘surgical strike’ a bawl Pakistan in zadah mahmah a, thukkik ding chi mahleh kha tamtak painung tuni tanpha in thuk tadihlou hi. Tulel in India leh US kikawi abat ziakin Pakistan tawh kal kisia a diam chih ding in om a, hileleng India in Russia tawh kal leng diplomacy bawl zomzel ahihna ah Pakistan tawh kal buaina pen pansan in India in melma lauhuai dang neilou tuanlou bang hi.Tulai Khawvel ahihleh thauvui-thautang a kidouna in kiamlam nawt a, ‘nuclear weapons’ chihte zat a om hun hita a, second tamlou sung a vut kisuah theihna Khawvel ah i om uhi. ‘Biological warfare’ a om taktak leh chizau huai mahmah ding chih kuapeuh in i theih gintakhuai hi.
Huchih lai in, Israel capital ding a President Trump in Jerusalem theihpihna thupuan apaisa Dec 6, 2017 a abawl ziakin Gaza strip ah Palestinian mite’ kiphinna tawlngalou in paizom a, Israel leh Palestinian kal a kibeihna nasa petmah hi. Tulel dinmun bang a, a tolhzawsam a om kei ua leh mi si kibehlap zel ding chihna himai a, atawptawp in gamdangte a hong kigolh petmah ding uh chih lauhuai lahlou hi. Huai banah, thautui hau gam Gulf bial a gam tuamtuamte leh South East Asia a buaina pailelte et in Khawvel in kidoupi 3na hon tunpih mawk ding bang hi. World War I (1914–1918) ahihleh “war to end all wars,” chih in kigen mahleh, kum 1939-1945 sung in World War II hong om nawn a, kidoupi khatna leh nihna abei apan in nuclear weapons hong kipantou hi.
Bangteng hileh, Syria (Damascus khawpi) a missile 100 val hial US makaih a kikaplut leh anung a thiltung thak omte theikim sipsip kei mahle buaina huaisetak kibulpat nawn ahihdan haihvual hilou hi. Bible in hun nanunglam a thiltung ding a chih tamtak tangtung touzelte lak a khat ahih ding gintakhuai hi. Huchibang ahihna ah kidouna lianzaw piang khethei gige hi a, Khawvel kidoupi 3na om dektak, a gim nam phaban a om i hihkha hia chih theihbut hilou a, ahih zenzen lebel i salam kia hilou in khalam dinmun bangle kivelthak taktak poimawh ding suak hi.
Leave a Reply